Operatie voor een gebroken schouder

Geschreven door Bauke Kooistra, orthopedisch chirurg

Inleiding

De meeste schouderbreuken genezen gelukkig goed zonder operatie. Maar bij ernstige breuken kan een operatie nodig zijn om de botten te herstellen. 

Met een gebroken schouder bedoelen we meestal dat het bovenste deel van de bovenarm gebroken is. Ook wel de schouderkop. Dat noem je in medische termen een proximale humerus fractuur: een breuk van het bovenste deel van je bovenarm. In de rest van deze tekst noemen we dit voor het gemak “een gebroken schouder”. 

Op deze pagina geven we zoveel mogelijk informatie over operaties voor een gebroken schouder. Dus voor breuken van de schouderkop.

Wat is precies het probleem bij een gebroken schouder?

Door een val kan de schouderkop breken. Meestal is de breuk niet ernstig. Dan kan de breuk goed genezen door de arm een aantal weken in een mitella te laten uithangen. 

Maar soms is de verwachting dat er problemen blijven bestaan als we alleen met een mitella behandelen. Dit is zo bij ernstige breuken. Namelijk:

• als de schouderkop ook nog eens uit de kom is, of
• als de botdelen heel erg verplaatst zijn.

Botbreuk van de schouderkop.

Het unieke van de schouderkop is, dat er veel pezen op aanhechten. Die noem je de rotator cuff pezen.

Gebroken schouderkop, waarbij de pezen van de schouderkop nu ook zichtbaar zijn. 

Als de schouderkop in meerdere stukken breekt, dan hechten die pezen dus ook niet meer goed aan op de schouderkop. Gelukkig genezen die breuken meestal vanzelf. Maar als de botstukken ver uit elkaar liggen, dan geneest het waarschijnlijk niet goed.

Wat is een operatie voor een gebroken schouder?

Er zijn eigenlijk 2 typen operaties voor een ernstig gebroken schouder:

• Repareren van de botbreuk met een plaat en schroeven.
• Vervangen van de schouderkop door een schouderprothese.

Deze operaties zullen we hieronder bespreken.

Repareren van een gebroken schouderkop met een plaat en schroeven

Vaak breekt de schouderkop in zijn geheel af van de bovenarm. Met een operatie kunnen we de schouderkop weer op een goede manier op de bovenarm vastzetten. 

Dat gebeurt met een plaat en met schroeven.

Deze breuk van de schouderkop is gerepareerd met een plaat en schroeven. 

Verder is het vaak nodig om tijdens de operatie de schouderpezen (rotator cuff pezen) met hun botaanhechtingen weer vast te zetten op de schouderkop. Dat gebeurt dan met stevige hechtdraden door de pezen.

Het is wel belangrijk voor deze operatie dat het gewrichtsvlak van de schouderkop niet te veel is beschadigd. Het gewrichtsvlak is de kant van de schouderkop die tegen de schouderkom steunt. 

Een schouderprothese

Een schouderprothese is een optie bij ernstige schouderbreuken:

• als de schouderkop in zóveel stukken is gebroken dat we verwachten dat het niet te repareren is. Dit is vaak zo bij ‘oudere’ personen. 
• als de schouderkop uit de kom staat, bij een ‘ouder’ persoon. De kans is dan namelijk groot dat de schouderkop zal ‘afsterven’ in de toekomst. Dan kun je hem beter meteen vervangen. 
• als de schouder al versleten was voor het ongeval. 

Tijdens een schouderprothese operatie voor een botbreuk doen we het volgende:

• We vervangen vaak zowel de kop als de kom. Op de schouderkom komt een metalen bol. En van de schouderkop maken we een soort kom. Dat noem je het dan een omgekeerde (reversed) schouderprothese.  
• We hechten de pezen van de schouderkop terug op de prothese. 

Voor meer informatie over schouderprotheses, zie de aparte pagina over schouderprotheses. Of lees verder hieronder.

Heb ik een operatie nodig voor mijn gebroken schouder?

Meestal niet. Want de meeste breuken genezen goed zonder operatie. En een operatie heeft dan geen meerwaarde (bron).

Een operatie is alleen echt nodig als:

• De botdelen erg verplaatst zijn. Dus als ze niet dicht bij elkaar liggen. 
• De schouder ook nog eens uit de kom is. De gebroken schouderkop moet dan met een operatie terug in de kom worden gezet.
• Er schade is aan belangrijke vaten en zenuwen, die moeten worden gerepareerd. Tijdens de operatie kan dan meteen de breuk worden vastgezet. 
• Er ook nog breuken van andere botten van dezelfde arm zijn. Of als de andere schouder ook gebroken is. Maar dan wordt per geval bekeken of een operatie aan de schouderbreuk echt verstandig is. 

Als de schouderkop erg gekanteld staat in een bepaalde richting, lijkt een operatie ook beter (bron). Maar dit is niet ‘zwart-wit’.

Wanneer kan ik beter géén operatie ondergaan?

We adviseren een behandeling zonder operatie bij de meeste breuken van de schouderkop. Namelijk in de volgende gevallen:

• De breuk is niet of weinig verplaatst. De botten kunnen dan gewoon weer mooi aan elkaar groeien. 
• De algehele gezondheid is (erg) slecht. Dan is een operatie te risicovol.
• De patiënt kan de beperkingen na een operatie niet opvolgen. Bijvoorbeeld in geval van gevorderde dementie.

Wat zijn de ervaringen van anderen na een operatie voor een gebroken schouder?

Resultaten na fixatie met plaat en schroeven

Over het algemeen zijn de resultaten van een operatie redelijk tot goed. In grote onderzoeken bleek 8 van de 10 mensen tevreden 10 jaar na de operatie (bron). 

De meeste mensen houden er vrijwel geen pijn aan over (bron). Maar niet iedereen wordt pijnvrij. En het kan zijn dat je de schouder uiteindelijk niet meer zo ver kun heffen als voorheen. Maar de meeste mensen (ongeveer 3 van de 4) kunnen hun schouder uiteindelijk weer vrijwel normaal gebruiken (bron).

Resultaten na een schouderprothese voor een gebroken schouder

De ervaringen na een schouderprothese wegens een gebroken schouder zijn over het algemeen goed. Ongeveer 95 van de 100 mensen is tevreden 1 jaar na de operatie (bron).

Toch blijft een deel van de mensen pijn houden. Of het lukt niet meer om de arm helemaal tot hoog te heffen. Je hebt hier meer kans op als de peesaanhechtingen niet goed genezen op de schouderkop (bron). Daarom is het ook belangrijk om na de operatie 6 weken een mitella te dragen.  

Ook weten we dat mensen met een halve schouderprothese (hemi-schouderprothese) vaker een slecht resultaat hebben. Daarom kiezen we vrijwel altijd voor een totale (omgekeerde) schouderprothese. Dan vervang je dus kop en kom.

Mogelijke complicaties na een operatie voor een gebroken schouder

Waarom heb ik een verhoogd risico op complicaties?

Je hebt meer kans op een probleem na een operatie voor een gebroken schouder bij:

• Botontkalking. De botten zijn dan zacht. En dus moeilijke om weer vast te zetten. 
• Veel tijd tussen het ongeval en de operatie. 
• Roken. Dit zorgt voor tragere botgenezing en tragere wondgenezing.
• Te veel bewegen van de schouder direct na de operatie. Bijvoorbeeld als je de mitella niet draagt in de eerste 6 weken na de operatie. De gebroken botten kunnen dan weer van de plek raken.

Complicaties na fixatie met plaat en schroeven

Complicaties komen voor bij ongeveer 1 op de 10 mensen (bron). 

De mogelijke complicaties zijn:

• Op korte termijn:
  • Infectie van de wond
  • Nabloeding
  • Niet goed blijven vastzitten van de gerepareerde botten. Een nieuwe operatie is dan vaak nodig. 
  • Vaat- en zenuwschade. Dit is heel zeldzaam. 
• Op lange termijn (na maanden tot jaren)
  • Verkeerd vastgroeien van de breuk
  • Niet vastgroeien van de breuk
  • ‘Afsterven’ van de schouderkop. Dat noem je avasculaire necrose. Dat komt door schade aan bloedvaatjes die naar de schouderkop lopen. De schade is ontstaan tijdens de botbreuk. Een schouderprothese is dan vaak een optie.

Verder komt een verminderde beweeglijkheid van de schouder voor bij ongeveer 1 op de 4 mensen (bron).

Complicaties na schouderprothese voor een gebroken schouder

Complicaties komen voor bij ongeveer 2 van de 100 mensen na deze operatie (bron). 

De mogelijke complicaties zijn:

• Op korte termijn:
• Nabloeding
• Vaat- en zenuwschade. Dit is heel zeldzaam. 
• Op lange termijn (na maanden tot jaren)
• Infectie van de prothese 
• Niet vastgroeien van de pezen aan de schouderprothese
• Schouderprothese die uit de kom gaat
• Loslating van de prothese uit het bot. Tien jaar na het letsel en de operatrie is ongeveer 10 van de 100 protheses aan vervanging toe (bron).

Moet ik een onderzoek krijgen ter voorbereiding op de operatie?

Naast een röntgenfoto maken we voor een operatie altijd een CT-scan. Dat is een driedimensionale röntgenscan. Daarmee kunnen we preciezer zien hoe de schouder gebroken is. 

Verder kan een bloedonderzoek nodig zijn.

Wat gebeurt er voor de operatie?

Op de dag van de operatie wordt u opgenomen op de verpleegafdeling. Meestal is het nodig om 1 nacht in de kliniek te blijven naderhand.

Verdoving voor de operatie

De operatie gebeurt een plaatselijke verdoving (een blok), met een lichte narcose. Vlak voor de narcose krijgt u een prik bij de schouder. Die prik verdooft de zenuwen naar de arm. Je noemt het een arm-‘blok’. Deze plaatselijke verdoving werkt ongeveer 24 uur. 

Daardoor heb je maar een lichte narcose nodig tijdens de operatie.

Tijdens de operatie

Verdoving tijdens de operatie

Terwijl het blok dus al werkt, krijgt u algehele narcose.

Hoe verloopt een operatie om een schouderbreuk te repareren?

Het fixeren van een schouderbreuk met plaat en schroeven kan een half uur, maar soms ook 2 uur duren. Dat hangt ervan af hoe complex te breuk is. 

De operatie gaat vaak zo:

• We maken een snee aan de voorkant van de schouder. Soms aan de zijkant. 
• We zetten de gebroken schouderbotten weer op hun goede plek. De kop moet weer goed op het bovenarmbot komen te staan. 
• Vaak is het ook nodig om kleine botstukken van de schouderkop weer aan de schouderkop vast te zetten. Dat doen we met stevige hechtingen.
• We brengen een metalen plaat aan op het bovenarmbot en de schouderkop. We zetten nu schroeven door de plaat. Die schroeven komen uit in het bovenarmbot en in de schouderkop. Zo zitten die weer stevig aan elkaar. 
• We sluiten de huid met een oplosbare hechting.
• U krijgt een mitella om.

Hoe verloopt een schouderprothese operatie voor een gebroken schouder?

Een schouderprothese voor een gebroken schouder duurt vaak 1 tot 2 uur. 

De operatie gaat zo:

• We maken een snee aan de zijkant van de schouder. 
• We halen de gebroken schouderkop weg.  
• Dan zetten we een halve bol op de schouderkom. Dit wordt dan eigenlijk de nieuwe ‘kop’ van het schoudergewricht. 
• We brengen een metalen steel in de bovenarm. Daarop zetten we een soort nieuw kommetje. 
• Nu hechten we de pezen die eerst op de schouderkop zaten, terug op het uiteinde van de bovenarm.  
• We sluiten de huid met een oplosbare hechting.
• U krijgt een mitella om.

Na de operatie

Na de operatie wordt u wakker met een ‘slapende’ arm in een mitella. De arm is nog pijnloos, omdat het blok nog werkt. Het is wel belangrijk om meteen al sterke pijnstillers te krijgen. Want kun je veel pijn krijgen als het blok uitwerkt. Dat blok werkt na ongeveer 1 dag uit.  

Na uw operatie zult u waarschijnlijk 1 of 2 dagen in de kliniek blijven. De dag na de operatie maken we een controlefoto. 

Als het goed gaat, mag u dan met ontslag. Meestal gaan mensen naar huis. Maar soms kan een tijdelijke revalidatieplek nodig zijn. Dat kunnen wij dan regelen.

Traject na ontslag

Pijnstillers

De pijnstillers die we voorschrijven zijn vaak:

• Paracetamol 4 maal daags.
• Oxycontin (langwerkende morfine) 2 maal daags.
• Zo nodig oxynorm (kortwerkende morfine), als er nog teveel pijn is.

Als u minder pijn heeft, bouw dan eerst de morfine af. Dan de paracetamol.

Schouder immobilizer (mitella)

U moet tot 6 weken na de operatie een mitella dragen. Dag en nacht. Op deze manier kunnen de botten en pezen goed genezen.  

De arm mag wel uit de mitella voor lichte oefeningen en voor wassen en aankleden.

Verwijderen van hechtingen

De huid is met een oplosbare hechting gehecht. Maar bovenaan en onderaan de wond steekt (bewust) een knoopje buiten de huid. Deze knoopjes moeten na 2 weken worden weggehaald. 

Bij de meeste mensen kan een naaste dit doen. Het kan namelijk makkelijk met een (schoon) nagelschaartje. Alleen het knoopje hoeft er namelijk af. Het deel van de draad dat in de huid zit, los vanzelf op.

Vervolgafspraken op de polikliniek

U komt nog 2 keer ter controle op het spreekuur. Namelijk 2 en 6 maanden na de operatie. Bij beide bezoeken zal een röntgenfoto worden gemaakt.

Revalidatie en fysiotherapie

De revalidatie begint meteen! Dat betekent dat u in de eerste week na de operatie een afspraak bij de fysiotherapeut kunt maken. De revalidatie is in principe voor beide operaties hetzelfde. Dus het onderstaande schema geldt voor fixatie met plaat en schroeven, en voor een omgekeerde schouderprothese. 

De revalidatie ziet er ongeveer zo uit:

• De eerste 6 weken na de operatie
• De arm zit in een mitella, dag en nacht. Maar je mag al wel lichte oefeningen doen met de fysiotherapeut. Denk bijvoorbeeld aan zogenaamde ‘pendel’ oefeningen. 
• Til de arm niet op eigen kracht op. Want dan span je de pezen van de schouderkop aan. En dan kan de breuk alsnog verschuiven. 

• Week 7 tot en met 12 na de operatie

• De mitella mag af
• Je gaat de beweeglijkheid van de schouder vergroten. Dit doe je door meer te gaan bewegen. Alles onder leiding van een fysiotherapeut. 

• Vanaf week 13 na de operatie

• Starten met krachttraining van de schouder. Als dit tenminste nodig is. 

Normaal gesproken kun je tot 1 jaar na de operatie verbetering van de functie van de schouder verwachten (bron).

Conclusie

De meest voorkomende operaties voor een gebroken schouder zijn (1) fixatie met plaat en schroeven en (2) een schouderprothese. Dit zijn grote operaties en we doen ze alleen bij ernstige breuken. Als de schouderkop ernstig beschadigd of heel zwak is, kiezen we vaker voor een prothese. De resultaten zijn vaak redelijk goed. Het volledige herstel kan een jaar duren.

Zie ook

Gebroken schouder

Veelgestelde vragen