Artrose van de elleboog

Geschreven door Bauke Kooistra, orthopedisch chirurg

Inleiding

Als je hoort of leest over artrose (gewrichtsslijtage), dan gaat het vaak over het heupgewricht of kniegewricht. Want in die gewrichten komt het nu eenmaal het meest voor. Elleboog artrose komt een stuk minder vaak voor. Dat komt omdat we niet op onze armen lopen, en wel op onze benen.

Maar het kan toch ook ernstige klachten geven. De klachten, en ook de behandeling, kunnen anders zijn dan bij slijtage van de heup en knie. Daarom zullen we op deze pagina in detail ingaan op alles wat met elleboog artrose te maken heeft.

Wat is elleboog artrose?

Elleboog artrose betekent slijtage van het ellebooggewricht. Daarbij slijt het kraakbeen van de uiteindes van de botten.

Wat is precies het probleem?

De elleboog bestaat uit de uiteinden van 3 botten: het bovenarmbeen (humerus), de ellepijp (ulna) en het kopje van het spaakbeen (radiuskop).

Deze botten maken dus op verschillende punten ‘contact’ met elkaar. Op al deze contactpunten kan slijtage van het kraakbeen ontstaan.

Door de kraakbeenslijtage kan het gewricht extra bot gaan vormen. Dat extra bot noem je een osteofyt. Maar door de botvorming lopen de botten juist eerder vast op elkaar tijdens bewegen.

Zo’n extra botstukje kan ook afbreken en los gaan zitten in het gewricht.  

Is het ernstig?

De ene persoon heeft lichte slijtage van de elleboog. De ander ernstige slijtage. We delen dat in van graad 0 (geen slijtage) tot graad 4 (ernstige) slijtage. Dat kunnen we beoordelen op een röntgenfoto.   

Verder kun je ook kijken waar in de elleboog de slijtage zit. Zo is een slijtage van het contactpunt tussen bovenarm en spaakbeen is anders dan slijtage van het grote scharniergewricht.

Wat voel ik

De klachten van elleboog artrose zijn meestal:

• Pijn. Dit komt door irritatie en door kraakbeenslijtage.
• Stijfheid. Dit komt door de extra botaangroei.
• Bij sommige mensen kan de elleboog zo nu en dan op slot gaan. Dit komt doordat een stukje aangegroeid bot losschiet.
• Soms hebben mensen ook tintelingen in de vingers. Dat komt doordat een zenuw wat onder druk kan komen te staan door de extra botaangroei.

Oorzaken

Elleboogartrose komt niet zo vaak ‘zomaar’ voor. Bij artrose van de heup en knie is dat wel zo. Dus slijtage van de elleboog heeft vaker een specifieke oorzaak.

Bij wie komt elleboogartrose voornamelijk voor?

Het komt vooral voor bij:

• Mensen die een botbreuk van de bovenarm, ellepijp of spaakbeenkop (radiuskop) hebben gehad in het verleden.
• Mensen met een instabiele elleboog na een ongeval.
• Mensen die een gewrichtsontsteking van de elleboog hebben of hebben gehad. Zoals bijvoorbeeld bij reuma.
• Mensen die altijd zwaar fysiek werk hebben gedaan.

Diagnose

We kunnen de diagnose makkelijk stellen met een röntgenfoto. Soms is een CT-scan nuttig om te kijken of er losse stukken bot zijn, en waar de botaangroei precies zit.

Tijdens een kijkoperatie van de elleboog kunnen we ook zien hoe ernstig de slijtage is. Maar een operatie is natuurlijk niet nodig om de diagnose te stellen.

Behandeling

De behandeling van elleboog artrose kan bestaan uit:

• aanpassen van activiteiten
• behandeling zonder operatie
  • pijnstillers
  • fysiotherapie
  • een injectie
• behandeling met operatie

Welke behandeling we aanraden, verschilt van persoon tot persoon. Dat hangt namelijk van veel factoren af. Zoals het type klacht, de ernst van de klacht, en de leeftijd.

Hieronder bespreken we de meest voorkomende behandelingen van elleboog artrose.

Wat kan ik zelf doen tegen de klachten?

Dat hangt van je klacht af:

• Pijnklachten kun je verbeteren door de pijnlijke bewegingen niet op te zoeken. En door te vermijden om op een uitgestrekte arm te steunen. Zoals bijvoorbeeld tijdens wielrennen.
• Stijfheid kun je soms verbeteren met fysiotherapie. Maar als er eenmaal extra bot is aangegroeid, zal die stijfheid blijven, ondanks fysiotherapie.
• Slotklachten kun je niet zelf verbeteren.

Kan ik het erger maken?

Niet zo snel. Maar de artrose kan wel erger worden als je langdurig zware activiteiten doet met een belaste arm. Zoals bijvoorbeeld betonboren. Daarbij komt er veel kracht door het ellebooggewricht.

Je kunt de klachten wel (tijdelijk) erger maken. Namelijk door steeds over de pijngrens te gaan tijdens het bewegen van de elleboog. Dat veroorzaakt namelijk extra irritatie in de elleboog.

Behandelingen zonder operatie

Pijnstillers

Voor langdurige pijnstilling adviseer ik vrijwel altijd paracetamol. Dat is niet verslavend en niet schadelijk.

Als dit niet voldoende is, kun je kortdurend een zogenaamde NSAID (zoals diclofenac, ibuprofen of naproxen) proberen. Dit kun je niet lang slikken, omdat het dan schadelijk kan zijn. Je moet hier ook een maagbeschermer bij nemen. Bespreek het gebruik van een NSAID wel altijd met je arts.

Fysiotherapie

Fysiotherapie is een optie als stijfheid (een bewegingsbeperking) de enige klacht is. Je kunt samen met de therapeut proberen het gewricht soepeler te maken. Hoe goed dit werkt, is echter niet bekend.

Injectie

Een injectie met corticosteroïden kan de pijn tijdelijk (meestal enkele maanden) verbeteren.

Een injectie met hyualuronzuur (een bestanddeel van eigen kraakbeen) lijkt niet te werken voor elleboog artrose (bron).

Behandelingen met operatie

Als bovenstaande behandelingen niet helpen, zijn er verschillende operaties mogelijk. We bekijken altijd specifiek per persoon of een operatie kan helpen. En zo ja, welke operatie.

De mogelijke operaties zijn:

• Een kijkoperatie (artroscopie) van de elleboog. Daarbij kunnen we overgroeid bot verwijderen. Ongeveer 9 van de 10 mensen zijn tevreden na deze operatie (bron).
• Een ‘open’ operatie, met een snee. Ook daarbij kunnen we overgroeid bot verwijderen. De resultaten lijken vergelijkbaar met die van de kijkoperatie, maar de kans op een complicatie is wat groter (bron). Meestal kiezen we alleen voor een open ingreep als er erg veel overtollig bot is.
• Een elleboogprothese. Daarbij vervangen we de uiteindes van het bovenarmbot en van de ellepijp. We maken dus een nieuw scharnier. Ongeveer 8 tot 9 van de 10 mensen zijn tevreden na deze operatie (bron 1, bron 2). Je moet naderhand wel altijd voorzichtig zijn met kracht zetten op de arm.

Is het raadzaam om een operatie te ondergaan voor elleboogartrose?

Dat hangt van veel dingen af.

In het advies voor een operatie houden we onder andere rekening met het type klacht, de ernst van de klacht, de leeftijd, de eisen die een persoon aan zijn of haar elleboog stelt, hoe sterk de botten nog zijn, en hoe ‘gezond’ alle andere weefsels van de elleboog zijn.

Conclusie

Artrose van de elleboog is anders dan de ‘klassieke’ gewrichtsslijtage van bijvoorbeeld een heup of knie. De klachten kunnen namelijk anders zijn. En voor de behandeling is minder vaak een gewrichtsprothese nodig.

Zie ook

Elleboogprothese

Veelgestelde vragen