Instabiele elleboog en elleboog uit de kom
Laatste update:
Geschreven door Bauke Kooistra, orthopedisch chirurg
Inleiding
Voelt je elleboog instabiel? Alsof de elleboog ‘zwabbert’? Meestal komt dat omdat er 1 of meerdere gewrichtsbanden zijn beschadigd. Meestal is dat door een letsel. Bijvoorbeeld een ongeval waarbij de elleboog uit de kom is geweest.
Op deze pagina leggen we uit wat het probleem kan zijn bij een instabiele elleboog. En hoe we dat vaststellen. Als laatste bespreken we de mogelijke behandelingen. We beginnen bij het begin:
Wat is een instabiele elleboog?
Dat is een elleboog waarbij de botten niet meer goed op hun plek worden gehouden. Dat gebeurt dan tijdens bepaalde bewegingen.
Wat is het probleem precies?
De elleboog is van zichzelf een heel stevig gewricht. Dat komt omdat de botten van de bovenarm en onderarm goed om elkaar zijn heen ‘gevouwen’.
Het ellebooggewricht bestaat eigenlijk uit 3 botten:
- Het bovenarmbeen (humerus)
- De ellepijp (ulna) van de onderarm
- Het spaakbeen (radius) van de onderarm
Deze 3 botten worden onder andere bij elkaar gehouden door gewrichtsbanden.
Een instabiele elleboog kan komen door een probleem van:
- De botten. Bij een botbreuk dus. Bijvoorbeeld bij sommige breuken van de ellepijp. Ook wel coronoïd fractuur genoemd. Of bij een breuk van de kop van het spaakbeen (radiuskop).
- De gewrichtsbanden. De binnenste gewrichtsband (mediale band) en buitenste gewrichtsband (laterale band) zijn de belangrijkste.
Vaak is er bij een instabiele elleboog zowel een botbreuk als een bandletsel. Een bekend en berucht voorbeeld hiervan is de unhappy triad: een bepaald type breuk van de ellepijp, een breuk van de radiuskop en een scheur van de buitenste gewrichtsband.
Oorzaken
Een instabiele elleboog komt meestal door een letsel. Maar niet altijd. De meest voorkomende oorzaken zijn:
- Een letsel waarbij de elleboog uit de kom is geweest. Of bijna uit de kom is geweest. Dit komt vaak door een val op uitgestrekte arm.
- Een letsel waarbij er in een bepaalde richting teveel rek op de elleboog is gekomen.
- Langdurige rek op een gewrichtsband. Bijvoorbeeld doordat de elleboog teveel in een O-stand of X-stand staat. Dat kan optreden na een botbreuk.
- Meerdere cortisone injecties in of rond de pezen van de elleboog. De gewrichtsbanden kunnen dan beschadigd raken.
- Operaties waarbij een gewrichtsband beschadigd is geraakt.
Wat voel ik
Is je elleboog acuut uit de kom na een val, dan heb je:
- Pijn
- Onvermogen om de elleboog te bewegen
- Zwelling en bloeduitstorting van de elleboog
Een ‘instabiele elleboog’ in de meer chronische fase is subtieler. Omdat de elleboog dan maar niet helemaal (maar wel bijna) uit de kom gaat. Je kunt dan last hebben van:
- een instabiel gevoel. Vooral bij leunen op de arm.
- een gevoel dat de elleboog op slot gaat.
- een pijnlijke knak in de elleboog. Vooral bij kracht zetten op de arm.
- pijn aan de binnenkant van de elleboog (vaak bij schade aan de binnenband van de elleboog). Of pijn aan de buitenkant (vaak bij schade aan de buitenband).
Diagnose
Voor een goede diagnose zijn vooral het luisteren naar de klachten en een lichamelijk onderzoek belangrijk.
Verder maken we altijd een röntgenfoto van de elleboog. Daarop kunnen we zien of de elleboog in of uit de kom staat. En of er botbreuken zijn (of zijn geweest) die instabiliteit van de elleboog kunnen veroorzaken.
Soms is het nodig om een soort röntgen-video te maken. Tijdens het maken van de video kunnen we verschillende krachten op de elleboog zetten. Dan is soms beter te zien dat de elleboog instabiel is.
Een MRI-scan kan soms nuttig zijn. Maar meestal heeft het geen toegevoegde waarde.
Soms stellen we de instabiliteit pas vast tijdens een kijkoperatie van de elleboog.
Behandeling
De behandeling van een instabiele elleboog hangt af van wat het probleem precies is:
Elleboog uit de kom
Als de elleboog uit de kom is, moet deze weer in de kom worden gezet onder verdoving. Tijdens het in de kom zetten kun je een soort rontgen-video maken. Daarop kun je zien of de elleboog in de kom blijft tijdens de meeste bewegingen.
Direct daarna wordt een röntgenfoto gemaakt. Daarop wordt gecheckt of er ook nog botbreuken zijn.
Elleboog uit de kom, zonder botbreuken
Als er geen botbreuken zijn, zijn alleen de gewrichtsbanden beschadigd. Gelukkig genezen de banden vaak vanzelf goed. Meestal geven we gips, of een brace, gedurende 1 week.
Na 1 week maken we altijd weer een röntgenfoto. Om te kijken dat de elleboog nog steeds goed in de kom staat. Als dat niet zo is, dan kan een operatie nodig zijn om beschadigde gewrichtsbanden te herstellen.
Elleboog uit de kom, met botbreuk(en)
Als er wel botbreuken zijn, moeten deze vaak wel met een operatie worden behandeld. Maar niet altijd. Het hangt er vooral van af of de elleboog goed in de kom staat. En hoe ernstig de breuk is.
Mogelijke breuken bij een elleboog uit de kom zijn:
- Een radiuskop breuk.
- Een breuk van het uiteinde van de kom van de ellepijp. Ook wel het processus coronoideus.
- Een olecranon breuk.
Gewrichtsband aan de buitenkant van de elleboog werkt niet goed
Als de ‘buitenband’ van de elleboog niet stevig genoeg is, kan het kopje van het spaakbeen (radiuskop) uit de kom gaan. Of bijna uit de kom gaan. Dat noem je ook wel posterolaterale instabiliteit.
Als de band acuut is afgescheurd, zonder dat er een botbreuk is, geneest de band vaak vanzelf. Vaak adviseer ik dan om 6 weken alleen bovenhandse oefeningen van de elleboog te doen. Zodat de buitenband niet onder spanning komt te staan.
Bij hinderlijke, chronische klachten kan de band strakker worden gezet met een kijkoperatie. Als de instabiliteit ernstiger is, kan het nuttig zijn om een nieuwe gewrichtsband te maken. Dat noem je een laterale bandreconstructie. Zie de aparte pagina over een bandreconstructie van de elleboog voor meer informatie hierover.
Gewrichtsband aan de binnenkant van de elleboog werkt niet goed
Bij een acute scheur van de binnenband is een behandeling met een brace vaak voldoende. Bij topsporters is een operatie te overwegen. Daarbij hechten we de afgescheurde gewrichtsband dan weer terug op het bot.
Bij een chronische instabiliteit is een operatieve reconstructie van de binnenband te overwegen. Zie de aparte pagina over een bandreconstructie van de elleboog voor meer informatie hierover.
Conclusie
Een instabiele elleboog kan zich acuut voordoen in de vorm van een elleboog uit de kom. Dan moet de elleboog natuurlijk weer in de kom worden gezet. Een operatie is dan niet nodig. Maar als er ook nog een ernstige botbreuk is, moet deze vaak wel worden geopereerd.
Een elleboog die chronisch instabiel is, gaat steeds ‘bijna’ uit de kom. Een bandreconstructie met een operatie kan dan een optie zijn.
Veelgestelde vragen
Welke activiteiten kunnen een instabiele elleboog verergeren?
Dat zijn vooral bewegingen met kracht op de arm. Bijvoorbeeld jezelf opdrukken uit een stoel. Of bijvoorbeeld een handgreep met judo. De langdurig uitoefenen van een slag- of werpsport (honkbal, tennis) kan ook elleboog instabiliteit verergeren of veroorzaken.
Moet ik behandeld worden voor een instabiele elleboog?
Als de elleboog daadwerkelijk uit de kom is, moet dat zeker. Als er, naast de ontwrichting, ook nog botbreuken meespelen, dan kan daar vaak een operatie voor nodig zijn.
In de meer chronische fase kan de elleboog vaker ‘bijna’ uit de kom gaan. Dat is dan niet spoedeisend. Dan moet je daar dus niet aan worden behandeld. Alleen als je er veel last van hebt.
Hoe lang moet je gips na een elleboog uit de kom?
Meestal geven we gips of een brace gedurende 1 week na dat de elleboog uit de kom was. Als je langer gips geeft, dan heb je een hogere kans dat de elleboog stijf wordt. Dus als na 1 week gips de elleboog onvoldoende stabiel blijkt, dan wordt vaak een operatie aangeraden. Na de operatie mag je de elleboog dan gelijk weer bewegen (wel met bepaalde beperkingen).